Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012
Τι κρύβουν τα τραγούδια: "Κάνε λιγάκι υπομονή"
Στα τέλη του 1948 ο Βασίλης Τσιτσάνης γράφει το "κάνε υπομονή". Εκ πρώτης όψεως μοιάζει με ερωτικό τραγούδι: ένα πρόσωπο που είναι παρόν, είναι ερωτευμένο και λαχταρά το γυρισμό ενός άλλου προσώπου που λείπει μακριά. Ένα τρίτο πρόσωπο, συγγενικό ή φιλικό, συμβουλεύει το πρόσωπο που είναι παρόν να κάνει υπομονή και να έχει αισιοδοξία, γιατί το αγαπημένο πρόσωπο - εκείνο που λείπει- δε θα αργήσει να γυρίσει:
Μην απελπίζεσαι και δε θ' αργήσει
κοντά σου θα 'ρθει μια χαραυγή
καινούργια αγάπη να σου ζητήσει
κάνε λιγάκι υπομονή
Διώξε τα σύννεφα απ' την καρδιά σου
και μες στο κλάμα μην ξαγρυπνάς
τι κι αν δε βρίσκεται στην αγκαλιά σου
θα 'ρθει μια μέρα μην το ξεχνάς
Γλυκοχαράματα θα σε ξυπνήσει
και ο έρωτας σας θ' αναστηθεί
καινούργια αγάπη θα ξαν' αρχίσει
κάνε λιγάκι υπομονή
κοντά σου θα 'ρθει μια χαραυγή
καινούργια αγάπη να σου ζητήσει
κάνε λιγάκι υπομονή
Διώξε τα σύννεφα απ' την καρδιά σου
και μες στο κλάμα μην ξαγρυπνάς
τι κι αν δε βρίσκεται στην αγκαλιά σου
θα 'ρθει μια μέρα μην το ξεχνάς
Γλυκοχαράματα θα σε ξυπνήσει
και ο έρωτας σας θ' αναστηθεί
καινούργια αγάπη θα ξαν' αρχίσει
κάνε λιγάκι υπομονή
Μια πρώτη ένδειξη για την πολιτική σημασία του τραγουδιού είναι η απαγόρευσή του που επαναλαμβανόταν σε διαταγές της αστυνομίας ακόμα και μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Οι αστυνομικοί, οι χωροφύλακες έσπαγαν με λύσσα τις πλάκες με αυτό το τραγούδι, όπου κι αν το συναντούσαν.
Μια δεύτερη ένδειξη είναι η μεγάλη αφαίρεση και η μεγάλη υπαινικτικότητα που σπρώχνουν το τραφούδι προς τα όρια της ασάφειας, αν και τελικά παραμένει σαφές. Λες και πρόκειται για μαγική εικόνα: τι είναι αυτό που απαγορεύει στο συνθέτη να προσδιορίσει τουλάχιστον το φύλο έστω και ενός από τα τία πρόσωπα του τραγουδιού; Ποιό είναι το πρόσωπο που θα έρθει; Και τι το αναγκάζει να λείπει μακριά; Ποιό είναι το πρόσωπο που περιμένει; Τι αναγκάζει το συνθέτη να είναι ασαφής; Σίγουρα κάποια πράγματα που δε μπορεί να τα πει, γιατί δεν του το επιτρέπει η λογοκρισία.
Οριστική απόδειξη για την πολιτική σημασία του τραγουδιού είναι οι δηλώσεις του ίδιου του Τσιτσάνη:"Τότε, με τα τραγικά γεγονότα του εμφυλίου πολέμου, ήταν πολύ δύσκολο να γράψεις εκείνο που ήθελες. Υπήρχε η λογοκρισία που δεν έδινε αύκολα άδεια για να γραμμοφωνήσεις τραγούδι. Εννοώ εκείνα που είχαν κατά τη γνώμη τους ύποπτους στίχους και έβλεπαν κάποια απολιτική σκοπιμότητα. Δε μπορώ να ξέρω με τι σκεπτικό αποφάσιζαν, πάντως τραγούδι που θα είχεκαι μα λέξη γύρω από την πολιτική ή τα γεγονότα της εποχής έπρεπε στα σίγουρα να το απορρίψουνε. Τότε , το 1949 ή λίγους μήνες νωρίτερα, έγραψα μέσα στα άλλα, και ένα που του έβαζα αλληγορικά λόγια, ακριβώς από το φόβο της λογοκρισίας, αλλά η σημασία του φαίνεται καθαρά...."
Η λέξη κλειδί για την αποκρυπτογράφηση του τραγουδιού είναι η "χαραυγή". Η λέξη αυτή θα μπορούσε να ήταν ένας χρονικός προσδιορισμός: το πρόσωπο που λείπει θα 'ρθει κάποια μέρα, την ώρα που χαράζει -"μια χαραυγή"-... Μένει όμως αδικαιολόγητη και χρίς αιτιολογία η επιλογή αυτής της ειδικής ώρας την ημέρας. Παραμένουν επίσης άλυτες όλες οι άλλες απορίες.
Για μια απολύτως ικανοποιητική και πλήρη ερμηνεία του τραγουδιού, η λέξη "χαραυγή" πρέπει να θεωρηθεί σαν υποκειμενο: αυτό που λείπει, αυτό που θα 'ρθει.... Θα έρθει η χαραυγή, δηλαδή η ελευθερία, και θα διώξει τα σκοτάδια της σκλαβιάς.
(Απόσπασμα από το βιβλίο του Νέαρχου Γεωργιάδη "Ρεμπέτικο και πολιτική", εκδόσεις "Σύγχρονη Εποχή",α' έκδοση 1991)
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης
(Atom)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου