γράφει η  Κατερίνα Βοτζάκη

Ασκομαντούρα , ασκομπαντούρα ή φλασκομαντούρα: Πνευστό κρητικό μουσικό όργανο που κουβαλά μέσα του την ψυχή της Κρήτης και με τον επιβλητικό του ήχο μαγεύει τα αυτιά των ακροατών και προκαλεί δέος, ξυπνώντας αρχέγονα συναισθήματα. Από τα αρχαιότερα παραδοσιακά όργανα της Κρήτης, και  είναι ένα όργανο υπό εξαφάνιση, λίγοι είναι πλέον οι υπάρχοντες παίκτες ασκομαντούρας, όπως λίγες είναι και οι αναφορές, οι ηχογραφήσεις και οι φωτογραφίες.


 Η παρακμή φαίνεται να ξεκίνησε μεταπολεμικά, όταν με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τον εξευρωπαϊσμό της μουσικής, αυτό το άκρως παραδοσιακό μουσικό όργανο άρχισε σιγά – σιγά να εκτοπίζεται.Υπάρχουν  ελάχιστοι ασκομαντουρίστες πλέον στην Κρήτη παλαιοί και ευτυχώς κάποιοι νεώτεροι συνεχίζουν με όρεξη ελπίζοντας να μην την αφήσουν τα χαθεί στο πέρασμα του χρόνου. Η ασκομαντούρα είναι απόγονος του άσκαυλου, ενός αρχαιότατου πνευστού μουσικού οργάνου για το οποίο υπάρχει αναφορά στη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη. Ο μεγαλύτερος κωμικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδας σύγκρινε μάλιστα τον ήχο που βγάζει ο άσκαυλος, όργανο – σύμβολο της ιερής μέθεξης, με αυτόν που κάνουν οι μέλισσες. Στην Κρήτη το όργανο φαίνεται πως ήταν πολύ διαδεδομένο μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Χαρακτηριζόταν ως μουσικό ποιμενικό όργανο καθώς η χρήση του ήταν ευρύτατα διαδεδομένη στην Κρητική ύπαιθρο.

Η σταδιακή παρακμή της φαίνεται πως ξεκίνησε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για τους λόγους που οδήγησαν στο σταδιακό αφανισμό της ασκομαντούρας από τα μουσικά δρώμενα της Κρήτης υπάρχουν πολλές απόψεις. Ελπίδα η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την γκάιντα, πνευστό όργανο συγγενικό της ασκομαντούρας, είναι δεδομένη στην Ευρώπη. Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα όπου, στις νησιωτικές κυρίως περιοχές, όλο και περισσότεροι νέοι ανακαλύπτουν τη μαγεία της τσαμπούνας, η οποία ανακτά τη θέση της στην παραδοσιακή μουσική. Στην Κρήτη, η συντήρηση και η ανάδειξη της ασκομαντούρας συναντά δυσκολίες, καθώς οι εναπομείναντες παίκτες της είναι ελάχιστοι. Ελπιδοφόρο όμως είναι το γεγονός ότι γίνονται προσπάθειες να συμμετάσχει το όργανο αυτό στη δισκογραφία και να γίνει ευρέως γνωστό.

Οι λίγοι νέοι ασκομαντουρίστες προσπαθούν να αναμοχλεύσουν το ενδιαφέρον για το σπουδαίο αυτό όργανο και να βοηθήσουν στη διάδοσή του παρακινώντας τους ακόμα νεότερους να ασχοληθούν με την εκμάθησή του.Η ασκομπαντούρα παίζεται συνήθως μόνη της η με την συνοδεία λαούτου η  μικρού νταουλιού.Αποτελείται από δερμάτινο ασκί ( δέρμα μικρού αρνιού η κατσικιού ) που χρησιμεύει ως αποθήκη αέρος καιαπό λιανό καλάμι διπλό. Το κάθε καλάμι έχει το καπάκι στον κόντυλο και μια σειρά τρύπες, όλες 5, όσα είναι και τα δάχτυλα της μιας χέρας. Τις τρύπες τις καίνε με αφτούμενο κάρβουνο για να γίνουν στρογγυλές. Τις δυο καλαμένιες μπαντούρες κάνουν να ταιριάζουν στη φωνή και τσοι βάνουν μέσα σ’ ένα ξύλο σκαλισμένο κούφιο σα σωλήνα από σφάκα γή ασφένταμο. Επειδής χαλούν τα καπάκια εύκολα, είναι χωριστά γινωμένα και ταιριάζουν ύστερα στο σωλήνα του καλαμιού πού ‘χει τσοι τρύπες. Ο μπαντουράρης φράσει τες δύο πρώτες τρύπες της μπαντούρας με το πρώτο και δεύτερο δαχτύλι του δεξιού χεριού και τσοι άλλες τρεις προς τον πόρο τση μπαντούρας με τα τρία πρώτα δαχτύλια της ζερβής χέρας» και φυσώντας από το καλαμένιο η κοκαλένιο στόμιο παράγεται αυτός ο υπέροχος ήχος!!!!!

πηγή ρεθυμνιώτικα νέα